Công nghệ sóng siêu âm được ứng dụng trong diệt tảo từ nhiều năm trước đây, được đánh giá là phương pháp thân thiện với môi trường và an toàn cho các loài động vật thủy sinh khi chúng không cần sử dụng đến hóa chất. Trên thực tế, máy diệt tảo bằng sóng siêu âm có mặt phổ biến tại nhiều trang trại, khu chăn nuôi thủy sản ở châu Âu. Tại Việt Nam, khi công nghệ sóng siêu âm đang dần chiếm lĩnh thị trường, dùng để làm sạch đồ vật, ứng dụng trong y tế, trong ngành hàn thì sự ứng dụng trong diệt tảo cũng mở rộng.
Tầm quan trọng của việc diệt tảo
Tảo là một trong những thành phần có hại trong ao nuôi thủy hải sản bởi sự nở hoa của tảo có thể làm giảm sự thâm nhập của ánh sáng Mặt trời, chúng làm cạn kiệt lượng oxy trong nước đồng thời giải phóng chất độc hại, làm chậm quá trình sinh trưởng, phát triển của động vật, thậm chí có thể gây chết vật nuôi. Do đó, diệt tảo luôn là điều mà chủ trang trại cần quan tâm, đảm bảo sự cân bằng trong hệ sinh thái.Tảo nở hoa là hiện tượng không mong muốn ở các ao nuôi thủy sản, chúng có thể khiến vật nuôi bị thiếu khí và chết
Tảo lam là loại tảo sử dụng các lỗ khí để thực hiện quá trình điều chỉnh độ nổi và độ sâu trong nước. Theo tính chất sinh học, tảo sẽ thực hiện quang hợp vào ban ngày. Để làm được điều này, chúng sẽ nổi trên bề mặt nước vào buổi sáng, sử dụng carbon dioxide và chất dinh dưỡng hoad tan trong nước nhằm tạo ra oxy và polysaccharide. Ngược lại, khi vào ban đêm hoặc khi ở trong điều kiện chiếu xạ cực tím cao, tảo bắt đầu chìm xuống đáy áo và thải túi khí; sử dụng oxy và nito cùng phốt-pho để sản xuất sinh khối. Một điều đặc biệt ở tảo lam đó là khả năng thích nghi cao, chúng có thể sống tốt trong các mùa của năm, kể cả mùa hè nắng nóng hay mùa đông giá lạnh. Cũng vì lý do đó mà bằng phương pháp thông thường, người nông dân thường không thể diệt tảo tận gốc.
Nguyên lý diệt tảo của sóng siêu âm
Trước những ảnh hưởng tiêu cực mà tảo lam gây ra, các nhà khoa học đã tiến hành nghiên cứu và áp dụng phương pháp diệt tảo khác nhau trong đó, sóng siêu âm là phương pháp sử dụng phổ biến nhất với 5 ưu điểm nổi bật:- Không sử dụng hoặc sản sinh hóa chất độc hại
- Không làm ảnh hưởng đến hoạt động sống cũng như giá trị dinh dưỡng trong ao nuôi
- Dễ sử dụng, không yêu cầu kỹ năng chuyên môn cao từ người vận hành
- Giá thành hợp lý, lắp đặt, bảo hành và bảo trì dễ dàng
- Tuổi thọ cao, không yêu cầu chi phí vận hành lớn
Đánh giá kết quả diệt tảo bằng sóng siêu âm qua các mốc thời gian khác nhau ở ao nuôi khác nhau
Để diệt tạo, máy siêu âm tạo ra các tần số siêu âm, khi tảo chạm vào tần số cộng hưởng tự nhiên, sự cộng hưởng này có thể phá vỡ cấu trúc của tế bào, khiến chúng bị tiêu diệt hoàn toàn trong thời gian từ 3 đến 4 tuần.Khi dao động tần số cao của đầu dò siêu âm tác động vào nước, nó sẽ tạo ra các hiệu ứng sau:- Tác dụng cơ học: Sóng siêu âm gây ra dao động cơ học của các vật liên quan trong quá trình truyền sóng.
- Hiệu ứng nhiệt: Rung động tần số cao có thể làm cho nhiệt độ môi trường tăng lên và năng lượng dao động được chuyển thành nhiệt năng.
- Hiệu ứng tạo khoang: Cavitation là sự nổ của các bong bóng chân không cực nhỏ được tạo ra bởi rung động siêu âm của các đầu dò khi tác động đến môi trường nước. Khi máy tạo sóng siêu âm được kích hoạt, các đầu dò làm cho đáy bể rung động như một lớp màng tạo ra các bong bóng, lớp màng này sẽ phát nổ khi tiếp xúc với các vật thể trong môi trường. Nếu như các chất bẩn trên đồ dùng bị tác động và đánh bật ra khỏi bề mặt thì tảo trong ao bị xé rách, phân thành nhiều mảng nhỏ và khó có thể tiếp tục quá trình sinh sản.
- Hiệu ứng nhiệt phân và gốc tự do: Hơi nước sinh ra do nhân vi bong bóng phân tách và chuỗi ở nhiệt độ cao và áp suất cao tạo ra gốc tự do OH. Khi bong bóng xẹp, OH đi vào nước, OH là chất oxy hóa mạnh. Đối với các chất hữu cơ trong trường siêu âm, bao gồm các chất quan trọng trong cuộc sống như protein và axit nucleic, các phản ứng hóa học có thể diễn ra nhanh chóng dưới tác dụng của các gốc tự do. Nói chung, các hợp chất hữu cơ kỵ nước và dễ bay hơi có thể đi vào bong bóng tạo lỗ để nhiệt phân. Các hợp chất hữu cơ kỵ nước và dễ bay hơi có thể oxy hóa bằng OH tại bề mặt phân cách khí-lỏng của bong bóng cavat hoặc trong dung dịch nước.
- Sóng siêu âm tần số thấp: sóng siêu âm tần số thấp và công suất thấp có tác dụng kiểm soát mạnh mẽ tảo xanh lam, loài có hại nhất trong nước, đồng thời có tác dụng ức chế tảo lục và tảo cát. Việc sử dụng máy tạo sóng siêu âm có tần số 20 ~ 40 kHz và công suất 0,2 ~ 0,5 W / cm2 sẽ loại bỏ tảo xanh lam tốt hơn tảo lục và tảo cát.
- Sóng siêu âm tần số cao: Khi tần số siêu âm là 50 ~ 80kHz, nồng độ của các gốc cây trong nước đạt mức cao nhất và tỷ lệ loại bỏ vi tế bào trong nước là cao nhất, điều này cho thấy quá trình oxy hóa hiệu quả hơn trong việc loại bỏ tảo kích thước nhỏ.
Những điều cần lưu ý khi sử dụng máy siêu âm diệt tảo
Để sử dụng máy siêu âm diệt tảo an toàn và hiệu quả, người dùng cần chú ý một số điều sau:- Siêu âm có thể kiểm soát các loại tảo xanh lục và xanh lục phổ biến, chẳng hạn như spirogyra, microcystis và anabaena.
- Sóng siêu âm không có hiệu quả đối với các loại tảo giả dạng thực vật như: pithophora, chara, nitella, hydrodictyon
- Mặc dù sóng siêu âm có thể lan truyền mạnh mẽ khi đ qua các sinh vật đa bào giống như tảo nhưng chúng được khẳng định là an toàn đối với các động vật như cá, chim hay thực vật thủy sinh có lợi.
- Máy diệt tảo bằng sóng siêu âm có thể sử dụng có nước ngọt, nước mặn và nước lợ
- Nên đặt máy diệt tảo ở độ sâu tối thiểu là 1 met/ 3 feet trong nước để có được kết quả tốt nhất.